De Miljoenennota, die dinsdag is gepresenteerd, en de bijbehorende begrotingsstukken voor 2026 bevatten enkele belangrijke aanknopingspunten voor de binnenvaart. Net als de afgelopen jaren staat het onderhoud en de vernieuwing van het hoofdvaarwegennet centraal. Achterstallig onderhoud ondermijnt de betrouwbaarheid van de sector en remt de gewenste groei van vervoer over water.
Onderhoud en vernieuwing
In 2024 was voor dit jaar bijna 800 miljoen euro begroot. Uiteindelijk is in 2025 iets meer dan 750 miljoen euro besteed aan onderhoud en vernieuwing van het Hoofdvaarwegennet (HVWN). Voor 2026 stijgt het budget fors naar 905 miljoen euro, wat 155 miljoen meer is dan dit jaar. Dat is positief en noodzakelijk. Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN) benadrukt wel dat het bedrag volledig benut moet worden, zodat het kwaliteitsniveau van de vaarwegen op peil komt.
Daarnaast krijgt vanaf 2039 Rijkswaterstaat (RWS) jaarlijks 200 miljoen euro extra voor vernieuwingsprojecten, waarvan 70 miljoen euro voor het hoofdvaarwegennet. Dat is hoopvol, maar helaas pas op langere termijn beschikbaar. De urgentie is nu al groot, terwijl ondernemers en de samenleving nog jaren moeten wachten op de positieve effecten.
Betrouwbaarheid onder druk
De cijfers onderstrepen waarom haast geboden is.
- Passeertijden sluizen Hoofdtransportas: doelstelling 85% binnen streeftijd; realisatie slechts 57%.
- Ongeplande stremmingen: norm 0,2% van de bedientijd; feitelijk 1,1% op hoofdvaarwegen en 1,6% op overige vaarwegen, acht keer hoger dan afgesproken.
Deze afwijkingen leiden dagelijks tot vertragingen en extra kosten. Investeringen in onderhoud en vernieuwing zijn dus niet alleen wenselijk, maar essentieel om het netwerk betrouwbaar te houden.
Kademuren en modal shift
Een ander zorgpunt is de vertraging bij kade-investeringen. Door stikstofproblematiek is 1,5 miljoen euro aan middelen doorgeschoven. Dit vertraagt de aanleg van nieuwe overslaglocaties, terwijl deze juist cruciaal zijn voor de beoogde modal shift. Het kabinet zet in op de verplaatsing van 441.000 containers per jaar van weg naar water en spoor, maar zonder voldoende kadecapaciteit blijft dit een papieren doelstelling.
Deltafonds en Ruimte voor de Rivier 2.0
In het Deltafonds is ruim 700 miljoen euro gereserveerd voor het project ‘Ruimte voor de Rivier 2.0’. Dit project moet onder meer de bevaarbaarheid van de Waal en IJssel verbeteren door de aanpak van rivierbodemdaling. De eerste besluiten worden eind 2026 verwacht, met uitvoering pas vanaf 2029–2030. In de tussentijd worden vier pilots gestart waar de scheepvaart wel voordeel van kan hebben.
Weerbaar Nederland
Een robuust vaarwegennetwerk is ook van strategisch belang. De Miljoenennota benadrukt veiligheid in het licht van geopolitieke spanningen. De binnenvaart kan hierin een cruciale rol spelen, onder meer bij het transport van militaire middelen en grondstoffen.
Daarnaast zet IenW in op versterking van de cyberweerbaarheid. Voor de binnenvaart betekent dit strengere eisen aan digitale systemen en samenwerking binnen havens en logistieke ketens. KBN ziet dit als kans om samen met partners de sector toekomstbestendig te maken.
Subsidies voor een duurzame binnenvaart
Voor de Tijdelijke subsidieregeling verduurzaming binnenvaartschepen 2021-2025 zijn vanuit de structurele aanpak stikstofproblematiek middelen beschikbaar gesteld voor de aanschaf en installatie van SCR-katalysatoren (in combinatie met een roetfilter) en motor vervanging tezamen. Daarnaast zijn voor de stikstofopgave middelen ontvangen voor schone motoren als aanvulling op de subsidieregeling verduurzaming binnenvaartschepen. Deze regeling eindigt in 2025. Vanaf 2026 zal een nieuwe regeling ontwikkeld worden die aansluit op de Tijdelijke subsidieregeling verduurzaming binnenvaartschepen 2021-2025.
Hoeveel budget er beschikbaar zal zijn voor projecten op het brede gebied van verduurzaming is nog niet helemaal duidelijk. KBN pleit voor eerlijke subsidieregelingen die voor alle ondernemers in de binnenvaart toegankelijk zijn. Het kabinet stelt €64 miljoen beschikbaar voor walstroom voor de scheepvaart, deels voor de zeevaart en deels voor rijksligplaatsen voor de binnenvaart.
Arbeidsmarkt en onderwijs
Er worden ook maatregelen genomen op andere gebieden die de binnenvaart zullen raken:
- Arbeidsmigratie: strengere regels voor inzet van arbeidsmigranten; registratieplicht uitzendbureaus; onderzoek naar sectorbeperkingen. De binnenvaart wordt niet specifiek genoemd. Positief is de inzet op snellere arbeidsinschakeling van statushouders, wat kansen kan bieden voor het personeelstekort.
- BBL en stages: extra aandacht voor kwalitatief goede stages, met passende vergoedingen, en het tegengaan van stagediscriminatie. Het versterken van BBL-opleidingen is van groot belang voor de sector, omdat hier veel nieuwe bemanningen vandaan komen.
- Jeugdminimumloon: per 1 januari 2027 stijgt het jeugdminimumloon voor 16-20 jarige flink, door het verhogen van de percentages t.o.v. het minimumloon.
