Het TRANS2-project – “TRANSitie naar een klimaatbestendig en duurzaam Rotterdams achterlandTRANSport” – heeft in de afgelopen twee jaar met 15 consortiumpartners onder leiding van Deltares, waaronder Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN), onderzoek gedaan hoe de binnenvaart zich kan aanpassen en meer grip kan krijgen op de gevolgen van een veranderend klimaat. De resultaten tonen aan dat het implementeren van klimaatadaptieve maatregelen in de gehele transportketen essentieel is om de economische en maatschappelijke impact van lage waterstanden op de rivieren te voorkomen.
Enkele punten uit het rapport
Om de impact van droogte en andere extreme weersomstandigheden op het binnenvaarttransport te begrijpen en te mitigeren, heeft het consortium verschillende producten ontwikkeld:
- Systeem-Dynamisch Model
Dit model geeft een integraal beeld van het transportsysteem en simuleert de interacties tussen verschillende knelpunten, zoals capaciteit van het vaarwegennet, overslaglocaties en de vloot. Het model maakt het mogelijk scenario’s te testen en strategische maatregelen te evalueren, zoals het inzetten van laagwaterschepen en het verbeteren van de vaardiepte.
- Digital Twin Waterways
Deze digitale tweeling van de vaarwegen is doorontwikkeld: het vaarwegennetwerk is uitgebreid met het Europese Vaarwegennetwerk. Dit instrument kan worden ingezet om scheepsbewegingen en logistieke vraagstukken te simuleren. Met de digitale tweeling zijn twee logistieke toepassingen onderzocht. Als eerste is gekeken of en hoe het zogenaamde ‘hubs & spokes’-concept, waarbij lading wordt overgeslagen op een tussenliggende terminal, bijdraagt aan een klimaatrobuuste binnenvaart. Tevens zijn de gevolgen en kansen van het omvaren als gevolg van opstoppingen of verstoringen onderzocht met dit instrument.
- Parametrische model voor capaciteit en waterverplaatsing van binnenvaartschepen
Vanuit KBN heeft wetenschappelijk beleidsadviseur Cornelis van Dorsser zich ingezet in de ontwikkeling van dit model. Het model is direct toepasbaar om de effecten van laagwater op de capaciteit van de binnenvaartvloot te bepalen, op basis van specifieke afmetingen en diepgang van een schip.
Door deze modellen samen te gebruiken, kunnen beleidsmakers en de sector inzicht krijgen in welke maatregelen effectief zijn en hoe toekomstige ontwikkelingen eruit kunnen zien.
Reactie KBN
De betrokkenheid van KBN leverde onder andere op dat we de opgedane kennis in huis haalden en anderzijds dat we soms 'vanuit de praktijk' konden bijsturen, zodat theorie en praktijk beter op elkaar aansluiten.
"De kracht van TRANS2 was de ruimte voor onderzoek zonder een strak omschreven taakstelling. Daardoor ontwikkelden we nieuwe oplossingen en verkenden we nieuwe paden. De zaadjes zijn geplant voor oplossingen waar de betreffende partijen zelf aan door willen werken. Juist deze vrije ruimte bood de binnenvaart kansen en inspiratie. De manier waarop het project door Deltares is ingestoken, maakte een creatieve samenwerking mogelijk tussen kennisinstellingen, onderzoeksbureaus, overheden, ondernemers en branchevertegenwoordigers. Dit is een werkwijze die navolging verdient."
– Geert Snoeij, beleidsadviseur nautische techniek, water en infrastructuur en Cornelis van Dorsser, wetenschappelijk beleidsadviseur
KBN speelde met name een actieve rol bij het onderzoeken van omvaarroutes, het ontwikkelen van het parametrisch model en het verkennen van de toekomstige vlootsamenstelling. Deze praktische inzichten helpen om de theorie direct in de praktijk te brengen, zodat de sector beter voorbereid is op toekomstige uitdagingen.
Hoe nu verder?
Het eindrapport van TRANS2 bevat ook aanbevelingen voor vervolgonderzoek. Belangrijke thema's zijn onder meer:
- De verdere doorontwikkeling van de digitale tweeling, met name op het gebied van eigenaarschap en praktische bruikbaarheid.
- Mogelijk nader onderzoek naar de samenstelling van de binnenvaartvloot.
- Onderzoek naar de toekomstige transportvraag en de rol van binnenvaartschepen in het vervoer van nieuwe energiedragers zoals ammoniak.
Met de geleerde lessen en de ontwikkelde instrumenten staat de binnenvaartsector sterker in haar schoenen. De gezamenlijke kennis en ervaring uit TRANS2 vormen een stevige basis voor verdere innovaties en samenwerking, zodat de binnenvaart niet alleen kan inspelen op de huidige uitdagingen, maar ook toekomstbestendig wordt.
